การดำน้ำในถ้ำนั้นเป็นรูปแบบการดำน้ำที่นักดำน้ำส่วนมากจะรู้สึกว่าไม่ปลอดภัย อาจจะเพราะว่าในยุคก่อนนั้น อุบัติเหตุจากการดำน้ำในถ้ำมีมาก และมีข่าวคราวเกี่ยวกับการเสียชีวิตและอุบัติเหตุจากการดำน้ำในถ้ำมาก ภาพจำของนักดำน้ำส่วนใหญ่จึงมีความคิดว่าการดำน้ำในถ้ำนั้น อันตรายเกินกว่าที่จะยอมรับความเสี่ยงได้
อาจจะเป็นไปได้ว่า ในยุคก่อนนี้ วิทยาการและอุปกรณ์เกี่ยวกับการดำน้ำภายใต้สิ่งแวดล้อมที่มีสิ่งกีดขวางเหนือศีรษะ และเกี่ยวกับการดำน้ำแบบเทคนิคอลนั้น ยังไม่ก้าวหน้าเหมือนกับในยุคปัจจุบัน แต่สิ่งที่น่าสนใจคือ ในยุคปัจจุบันนี้ วิทยาการ องค์ความรู้ อุปกรณ์ และสังคมการดำน้ำแบบเทคนิคอลมีความก้าวหน้ามาก มีการพัฒนาการมาก การดำน้ำในรูปแบบดังกล่าวจึงมีความปลอดภัยมากกว่าเดิมหลายเท่า
ในปัจจุบันนี้ ความรู้เรื่องทฤษฎี Decompression มีการเผยแพร่และเข้าใจกันอย่างแพร่หลายขึ้น อุปกรณ์พวก Dive Computer และ Decompression Software ก็ให้ข้อมูลที่ละเอียด เหมาะสม ทำให้การดำน้ำแบบเทคนิคอลง่ายและปลอดภัยยิ่งกว่าเดิม
หรือเช่นเรื่องอุปกรณ์และเทคนิคของการดำน้ำในถ้ำ ก็มีการพัฒนา มีมาตรฐาน มี Protocol ที่ชัดเจน เข้าใจง่ายกว่าเดิม หากนักดำน้ำปฏิบัติตนตามแนวทางที่ถูกต้องเหล่านี้ การดำน้ำในถ้ำ หรือการดำน้ำแบบเทคนิคอล ก็มีอัตราการเสี่ยงอันตรายน้อยลง จนกระทั่งเกือบเทียบเท่าการดำน้ำแบบนันทนาการเลยทีเดียว
อย่างไรก็ดี การดำน้ำในรูปแบบดังที่กล่าวมานั้น จำเป็นที่จะต้องมีการฝึกฝนเรียนรู้อย่างถูกต้อง ต้องผ่านหลักสูตรฝึกฝนอย่างเข้มข้น มีอุปกรณ์ที่ครบครัน และมีประสบการณ์ในการจัดการแก้ไขปัญหา การดำน้ำในถ้ำหรือการดำน้ำแบบเทคนิคอลนี้จึงจะปลอดภัยดังที่กล่าวมา
อะไรที่ดึงดูดใจให้คนดำน้ำในถ้ำ
มันจะมีบางช่วงของชีวิตนักดำน้ำทุกคนที่คำว่า “ดำน้ำในถ้ำ” ปรากฎขึ้นมา นักดำน้ำบางคนกล่าวว่าตนจะไม่มีวันฝึกการดำน้ำในถ้ำ ส่วนบางคนรู้สึกตื่นเต้นกับมันและอยากจะทดลองดู มีบางคนถึงกับบอกว่าตนเองเคยดำน้ำในถ้ำมาแล้ว
การดำน้ำในถ้ำนั้น เปรียบเสมือนการปีนเขาเอเวอร์เรสของการดำน้ำ ทุกคนพูดถึงมัน นักดำน้ำส่วนมากจะมองนักดำน้ำในถ้ำว่าเชี่ยวชาญและมีประสบการณ์ คนบางคนถึงกับเสแสร้งว่าตนเป็นนักดำน้ำในถ้ำไปเลย แต่จริงๆ แล้ว เราควรเข้าใจว่าการดำน้ำในถ้ำนั้นคืออะไร และอะไรถึงทำให้การดำน้ำในถ้ำนั้นเป็นเรื่องที่ยอดเยี่ยมขนาดนั้น
การดำน้ำในถ้ำนั้น สิ่งสำคัญคือความรู้สึกของการเป็นนักสำรวจ เราอาจจะไปดำน้ำในสถานที่ที่ไม่เคยมีคนเข้าไปสัมผัสมันมาก่อนเลย หรืออาจจะไม่มีใครมีโอกาสเข้าไปในสถานที่นั้นอีกต่อไป การดำน้ำเข้าไปในสถานที่ที่น้อยคนจะได้ไปสัมผัสเยี่ยมเยือนนั้น น่าจะเป็นเรื่องดึงดูดใจนักดำน้ำในถ้ำที่สำคัญเรื่องหนึ่ง
การได้ชื่นชมธรรมชาติของถ้ำใต้น้ำก็เป็นเรื่องดึงดูดใจที่สำคัญอีกประการหนึ่งของการดำน้ำในถ้ำ ความสวยงามของโครงสร้าง ของธรรมชาติ ลักษณะของถ้ำ ของโถง ของช่องลี้ลับต่างๆ ที่ชวนให้เข้าไปสำรวจนั้น ทำให้นักดำน้ำในถ้ำหน้าใหม่หลายคนถึงกับตกตะลึงเมื่อได้ไปพบพานในครั้งแรก
เมื่อเราพูดถึงการดำน้ำในถ้ำ สิ่งแรกที่ผู้คนจินตนาการคือช่องแคบๆ ที่เต็มไปด้วยสิ่งกีดขวาง มีน้อยคนเท่านั้นที่จะเข้าใจว่าการดำน้ำในถ้ำนั้นยังมีการเข้าไปในห้องโถงใหญ่ๆ จนแสงของไฟฉายแรงสูงที่เราเอาเข้าไปนั้นกวาดไม่ถึงอีกด้านหนึ่งของผนังถ้ำ เราอาจจะดำไปถึงจุดหนึ่งที่ท่ามกลางความมืดมิดนั้น มีเสาหินขนาดใหญ่ปรากฏขึ้นมา ผ่านเส้นทางที่มีหินงอก หินย้อยมากมายจนอยากจะอยู่ที่นั่นนานๆ เพื่อชื่นชมความงดงามเหล่านั้น
สิ่งดึงดูดในอีกประการหนึ่งที่สำคัญ คือความท้าทายของกิจกรรมดำน้ำในถ้ำ ความยากของการฝึกฝนจนสามารถทำได้อย่างเชี่ยวชาญ เนื่องจากการเข้าไปในพื้นที่อันตรายได้อย่างปลอดภัยนั้น จำเป็นต้องเรียนรู้และฝึกฝนกันอย่างเข้มข้น การที่สามารถทำได้เช่นนั้น การที่เป็นส่วนหนึ่งของ Elite Team ก็ทำให้เกิดความรู้สึกของการประสบความสำเร็จได้อย่างดี
การดำน้ำในถ้ำนั้น เป็นรูปแบบการดำน้ำที่เฉพาะเจาะจง ใช้เทคนิคการดำน้ำระดับสูง ที่จำเป็นต้องมีการฝึกฝนเฉพาะอย่าง มีทักษะและอุปกรณ์พิเศษกว่าการดำน้ำทั่วไป การดำน้ำแบบนี้อาจจะพบกับพื้นที่คับแคบ การมองเห็นที่จำกัด การเสี่ยงต่อการหลงทาง การไม่สามารถขึ้นสู่ผิวน้ำได้โดยตรง แต่ต้องกลับออกในทางที่เข้ามา ในการเผชิญหน้ากับสถานการณ์ดังที่กล่าวมานั้น จำเป็นอย่างยิ่งที่ต้องมีความเข้าใจสิ่งแวดล้อมของถ้ำ ต้องเชี่ยวชาญเรื่องการปรับการจมลอย (Buoyancy Control) ทักษะการนำทาง และความสามารถที่จะทำให้ให้สงบได้ภายใต้ความกดดัน
และนอกเหนือจากชุดทักษะที่กล่าวมาก การดำน้ำในถ้ำยังจำเป็นที่ต้องมีการวางแผนการดำน้ำอย่างละเอียด การทำงานเป็นทีมที่เข้มแข็ง และการยึดมั่นกับกระบวนการแห่งความปลอดภัยอย่างเคร่งครัด เพื่อลดความเสี่ยงที่เกี่ยวข้องกับการดำน้ำประเภทนี้ ความสามารถที่ต้องถูกฝึกฝนขึ้นมา ความท้าทายและการพัฒนาการตนเองที่เกิดจากกิจกรรมนี้ก็เป็นแรงบันดาลใจ เป็นความดึงดูดใจสำคัญอีกข้อหนึ่งที่ทำให้นักดำน้ำที่มีประสบการณ์จำนวนมากถูกดึงดูดเข้าสู่การดำน้ำในถ้ำ
หากจะดำน้ำในถ้ำให้ปลอดภัยควรทำอย่างไร
แน่นอน การจะดำน้ำในถ้ำ สิ่งสำคัญคือการไปเรียนในหลักสูตรการดำน้ำในถ้ำเลย ซึ่งในสถาบันหลักๆ ของโลกนั้น จะมีระดับการเรียนแบ่งออกเป็นสามระดับกว้างๆ และบางสถาบันอาจจะแยกย่อยหรือเพิ่มเติมหลักสูตรให้มากขึ้นบ้าง แต่หลักๆ ก็จะต้องเรียนตามลำดับขั้นดังนี้ครับ
หลักสูตร Cavern Diver
เป็นการเรียนเทคนิคการดำถ้ำเบื้องต้น ที่จะอยู่ในสิ่งแวดล้อมที่ยังเป็นเพียงโพรงถ้ำที่มีแสงธรรมชาติ เห็นทางออกจากโพรงถ้ำได้ตลอดเวลา
หลักสูตร Introductory Cave
เป็นการเรียนระดับสูงขึ้น สามารถเข้าไปสำรวจในถ้ำที่แสงธรรมชาติส่องไม่ถึง แต่ยังมีข้อจำกัดเรื่องการไม่ออกจากเส้นเชือก Guideline เส้นหลัก ทำให้การนำทางไม่ซับซ้อน และส่วนมาก ในหลักสูตรนี้ ยังไม่สามารถทำการดำน้ำแบบ Decompression ได้
หลักสูตร Full Cave Diver
เป็นการเรียนระดับสูงสุด ที่สามารถทำการนำทางแบบซับซ้อน สามารถออกจากเส้นเชือก Guideline เส้นหลักได้ ออกไปสำรวจทางแยก โดยใช้ทักษะการเชื่อมต่อเชือก (Jump) การเชื่อมต่อช่องว่าง (Gap) การเรียนรู้การดำน้ำเป็นวง (Circuit) การดำน้ำที่มีทางออกหลายทาง (Traverse) เป็นต้น
หลักการที่สำคัญในการดำน้ำในถ้ำให้ปลอดภัย
สำหรับนักเรียนดำน้ำในถ้ำทุกระดับ ทุกคน ส่วนมากมักจะได้อ่านหรือศึกษาตำรา Basic Cave Diving:
A Blueprint for Survival ที่เขียนโดย Sheck Exley บุคคลผู้เป็นตำนานของวงการดำน้ำในถ้ำ ซึ่งโดยสรุปแล้ว Exley ได้กล่าวถึงหลักการในการดำน้ำในถ้ำให้ปลอดภัยดังต่อไปนี้
- ต้องใช้ Guideline เส้นเดียวที่ต่อเนื่องจากปากถ้ำจนตลอดการดำน้ำ
- ต้องใช้อากาศเพียงหนึ่งในสามที่มีในการเข้าไปในถ้ำ และมีอากาศสองในสามเพื่อการเดินทางกลับออกมา
- ต้องหลีกเลี่ยงการดำน้ำลึกเกินไปในถ้ำ
- หลีกเลี่ยงการ Panic ด้วยการสร้างสมประสบการณ์ทีละน้อยค่อยเป็นค่อยไป และฝึกฝนให้ตนพร้อมสำหรับเหตุการณ์ฉุกเฉิน
- มีไฟฉายที่มีคุณภาพเหมาะสมกับการดำน้ำในถ้ำอย่างน้อยสามดวงต่อนักดำน้ำหนึ่งคน
- มีอุปกรณ์ดำน้ำที่มีคุณภาพและมีความเหมาะสมในการดำน้ำในถ้ำ
- ไม่ทำให้ฝุ่นคลุ้งในถ้ำ ด้วยการฝึกฝนทักษะการดำน้ำที่เฉียบคม
- ฝึกกระบวนการฉุกเฉินกับเพื่อนร่วมทีมเป็นประจำ
- มีอุปกรณ์สำหรับรับมือกับเหตุการณ์ฉุกเฉินเสมอ และมีความรู้ในการใช้อุปกรณ์ดังกล่าว
- ไม่ปล่อยให้การเชื่อมั่นในตนเองมากเกินไป สร้างเหตุผลให้ตนละเมิดกระบวนการความปลอดภัย
การดำน้ำในถ้ำให้ปลอดภัย จึงจำเป็นต้องเรียนตามหลักสูตรดังที่กล่าวมา ยึดมั่นในหลักการที่เป็นที่ยอมรับ และแสวงหาประสบการณ์ในการดำน้ำในถ้ำให้เชี่ยวชาญยิ่งๆ ขึ้นไปครับ
บทความจาก Facebook: Marlin Divers