ไม่นานมานี้ ผมได้พบว่ามีหลักสูตรการดำน้ำขึ้นมาอีกหลักสูตรหนึ่งที่น่าสนใจอย่างมาก ชื่อหลักสูตร PADI Self Reliant Diver เมื่อเห็นครั้งแรก ผมรู้สึกว่าน่าสนใจมาก และคิดว่าน่าจะเป็นประโยชน์กับนักดำน้ำทุกคน รวมถึงนักดำน้ำที่เป็นมืออาชีพ เช่นผู้สอนดำน้ำหรือไดว์มาสเตอร์ เพราะการดำน้ำเป็นอาชีพนั้น โอกาสที่จะดำน้ำกับคนที่สามารถดูแลตัวเราได้อย่างดีนั้น เป็นเรื่องที่ไม่ค่อยจะเกิดขึ้นบ่อยนัก การพานักเรียนดำน้ำหรือนักดำน้ำหน้าใหม่ไปดำน้ำนั้น มีความปลอดภัยไม่ต่างกับ (หรือน้อยกว่า) ดำน้ำคนเดียวเลย
แต่ถึงแม้กับนักดำน้ำทั่วไปที่ไม่ต้องทำหน้าที่ดูแลนักดำน้ำหน้าใหม่ การมีความสามารถในการดำน้ำและสามารถดูแลตนเองได้อย่างเบ็ดเสร็จนั้น จะเป็นเรื่องที่ดีงามและปลอดภัยอย่างยิ่ง ไม่ว่าเราจะดำน้ำกับกลุ่ม กับบัดดี้ หรือกับทีมดำน้ำของเรา
นักดำน้ำบางคนที่ดำน้ำแล้วทำกิจกรรมบางอย่าง เช่นการถ่ายภาพใต้น้ำ การที่จะต้องรีบร้อนตามกลุ่ม หรือต้องคอยเกรงใจบัดดี้เป็นสิ่งนี่น่าลำบากใจและรำคาญใจอย่างมาก หรือนักดำน้ำบางคนที่ต้องท่องเที่ยวไปเพียงคนเดียว และไม่สามารถหาบัดดี้ที่เหมาะสมได้ในทริปนั้น การเรียนหลักสูตรนี้จะเป็นเรื่องที่ดีมาก
ต่อให้ไม่ได้วางแผนจะดำน้ำคนเดียว หลักสูตรนี้ก็จะมีประโยชน์อยู่ดี มันจะสอนเราตามชื่อหลักสูตรเลย คือการเป็นนักดำน้ำที่พึ่งพาตนเองได้อย่างสมบูรณ์
สำหรับการดำน้ำตามปกตินั้น มาตรฐานทั่วไปที่เคยเป็นมาคือต้องมีการดำน้ำกับบัดดี้เสมอ ทุกคนได้รับการสอนมาตั้งแต่เรียนระดับโอเพ่นวอเตอร์ ว่าต้องดำน้ำกับบัดดี้เท่านั้นจึงจะปลอดภัย
อย่างไรก็ดี มันก็มีเหตุผลที่นักดำน้ำที่มีประสบการณ์บางคนจะดำน้ำได้โดยไม่มีบัดดี้ การเรียนรู้ที่จะทำการดำน้ำคนเดียวอาจจะทำให้นักดำน้ำผู้นั้นมีความสามารถสูงกว่าในสถานการณ์การดำน้ำส่วนมาก
การจะดำน้ำคนเดียวได้อย่างปลอดภัยนั้น จำเป็นจะต้องมีการฝึกฝนที่เหมาะสม มีอุปกรณ์ครบครับ และมีทัศนคติที่ถูกต้องในการยอมรับความเสี่ยงที่เกี่ยวข้องสำหรับการดำน้ำโดยอิสระดังที่กล่าวมา นักดำน้ำที่มีประสบการณ์จะสามารถดำน้ำโดยไม่มีบัดดี้อย่างรับผิดชอบได้
การดำน้ำแบบนี้เราเรียกกันว่า Self Reliant Diving หรือการดำน้ำแบบพึ่งพาตนเอง เป็นกิจกรรมผจญภัยที่อาจจะไม่เหมาะสำหรับทุกคน แต่มันก็มีที่ของมันอยู่ในสังคมดำน้ำ หากท่านมีวินัยทางจิตใจ มีความมุ่งมั่นที่จะเรียนรู้ ฝึกฝน และทำตามเทคนิกของการดำน้ำแบบพึ่งพาตนเองแล้ว ท่านจะพัฒนาทักษะและความเชื่อมั่นในตนเองเวลาดำน้ำคนเดียว เวลาดำน้ำกับบัดดี้ หรือเวลาเป็นส่วนหนึ่งของทีม
สำหรับผู้สนใจจะเรียนรู้และฝึกฝนการดำน้ำแบบนี้ ท่านจำเป็นต้องเป็นนักดำน้ำระดับ Advanced Open Water Diver หรือเทียบเท่า ต้องมีอายุมากกว่า 18 ปี และดำน้ำมาแล้วไม่ต่ำกว่า 100 dives และก่อนจะได้รับการยอมรับเข้าสู่การเรียนหลักสูตรนี้ ท่านจะถูกประเมินทักษะทั้งหมดจากผู้สอนวิชาการดำน้ำแบบพึ่งพาตนเองนี้ก่อนที่จะได้รับการยอมรับให้เข้าเรียนในหลักสูตรนี้ได้
การเรียนในหลักสูตรนี้ ผู้เรียนจะได้เรียนวิชาเกี่ยวกับความปลอดภัยในการดำน้ำในระดับสูง เช่นการวางแผนคำนวนอัตราการบริโภคอากาศของตนเอง การใช้ระบบดูแลชีวิตสำรอง และการจัดการเหตุการณ์ฉุกเฉินในการดำน้ำด้วยตนเอง
ในการฝึกภาคทะเลนั้น ผู้เรียนจะได้ฝึกการดำน้ำทั้งสิ้น 3 Dives ซึ่งจะได้รับการฝึกดังนี้
- ว่ายน้ำเพื่อหาอัตรการบริโภคอากาศของตนเอง และการคำนวนในภายหลัง
- สลับใช้แหล่งอากาศสำรองอิสระระหว่างการจำลองสถานการณ์ฉุกเฉิน
- ดำน้ำโดยไม่มีหน้ากาก
- นำทางไปยังจุดหมายต่างๆ รวมถึงไปยังที่ที่จะขึ้นจากน้ำ
- การใช้ Delay Surface Marker Buoy (DSMB)
เวลาไปเรียนจริงๆ หลักสูตรนี้จะสนุกและน่าสนใจมาก ผู้เรียนจะได้ใช้อุปกรณ์สนุกๆ ที่จะทำให้ดำน้ำปลอดภัยกว่าเดิม เช่นการห้อยถังอากาศไปอีกใบหนึ่ง และฝึกฝนจนรู้สึกว่ามันลู่น้ำ ง่ายดาย ไม่ได้เกะกะอะไรเลย ผู้เรียนจะได้ฝึกการยิง Safety Sausage ได้ในระดับเทพ ในขณะรักษาความลึกไว้ที่เดิม ไม่ว่าจะตัดสินใจยิงมันในความลึกใดก็ตาม
เรื่องน่าสนใจมากๆ อีกเรื่องหนึ่งคือผู้เรียนจะหัดคำนวนอัตราการบริโภคอากาศของตนเอง จนกระทั่งสามารถนำมาใช้ในการวางแผนหาเวลา dive time ของการดำน้ำในแต่ละครั้งได้อย่างแม่นยำ ยังมีเรื่องอีกมากมาย ทั้งด้านความรู้ ทัศนคติ และทักษะ ที่ผู้สอนที่ดีจะสามารถถ่ายทอดให้กับผู้เรียน จนผู้เรียนพัฒนาขึ้นเป็นนักดำน้ำที่เก่ง มีความรู้ และเชื่อมั่นในตนเองมากกว่าเดิม ซึ่งสิ่งเหล่านี้จะช่วยทำให้ชีวิตการดำน้ำปลอดภัย สุขสันต์ หรรษา รื่นรมณ์ไม่ว่าเราจะไปดำน้ำที่ไหนครับ