การดำน้ำกลางคืน (Night Dive)

การดำน้ำกลางคืน

หากท่านเป็นคนที่ดำน้ำเฉพาะเวลากลางวัน ท่านต้องรู้ตัวว่าได้ขาดอะไรไปหลายอย่าง สำหรับการดำน้ำทีเดียว สัตว์ทะเลหลายชนิดแอบซ่อนตัวอยู่ในเวลากลางวันและจะออกมาหากินในเวลากลางคืนเท่านั้น บางครั้งเวลาไปดำน้ำกลางคืนก็เคยพบเห็นสัตว์ที่ไม่ค่อยเห็นกลางวัน เช่น พวกกุ้ง ปู ปลาหมึกชนิดต่างๆ ปลากระเบน เคยเห็นกุ้งมังกรออกมาเดินไปเดินมาที่พื้นทะเล สัตว์ทะเลที่หากินกลางวันหลายชนิดก็ไปซ่อนตัวหรือซุกซ่อนในเวลากลางคืน เช่นปลานกแก้ว อาจจะหนีไปนอนหลับอยู่ใต้กอปะการัง บางตัวก็พ่นเมือกมาคลุมรอบตัว ที่เรียกกันว่าปลานกแก้วกางมุ้งไงล่ะครับ สิ่งต่างๆ เหล่านี้เราจะเห็นได้เฉพาะเวลากลางคืนเท่านั้น

สีสันต่างๆ ที่ถูกกลืนหายไปเวลาดำน้ำกลางวันก็จะเจิดจ้าขึ้นมาในเวลากลางคืน เนื่องจากแสงไฟจากไฟฉายของเรา แน่นอนครับ การดำน้ำในเวลากลางคืนนั้น เป็นเรื่องน่าสนุก น่าตื่นเต้น และท้าทายในตัวของมันเอง สำหรับคนที่ไม่เคยดำน้ำกลางคืน ทางที่ดีที่สุดก็คือไปเรียนในหลักสูตรการดำน้ำกลางคืน ซึ่งมีทั้งเป็นส่วนหนึ่งในหลักสูตร Advanced Open Water Diver หรือเน้นเรียนเฉพาะดำน้ำกลางคืนในหลักสูตร Night Diving Specialty เนื่องจากการไปเรียนเป็นเรื่องเป็นราวดังกล่าว จะทำให้สามารถดำน้ำได้อย่างสนุกสนานและปลอดภัยมากกว่าเสี่ยงไปดำกันเองโดยไม่รู้ครับ แต่อย่างไรก็ดี สำหรับคนที่เรียนมาแล้ว การเรียนรู้ก็ไม่ได้สิ้นสุดอยู่เพียงแค่จบหลักสูตรนะครับ ความรู้ยังมีให้แสวงหาอีกมากมายครับ

การเตรียมอุปกรณ์ในการดำน้ำกลางคืน

ควรมีไฟฉาย สิ่งที่แน่นอนที่สุดที่ควรจะมี สำหรับการดำน้ำกลางคืนแล้วไฟฉายดวงเดียวก็ไม่น่าจะพอเพียง สำหรับการดำน้ำอย่างสนุกสนานและปลอดภัยนะครับ น่าจะมีอย่างน้อยสักสองดวง วิธีการเลือกไฟฉายดวงหลักของเราก็ควรเป็นไฟฉายขนาดใหญ่สักหน่อย และการจมลอยควรเป็นลบสักนิด เวลาทำตกลงไปในน้ำมันจะได้หงายขึ้นและทำให้เรามีโอกาสหามันพบได้ง่าย

ส่วนไฟฉายดวงสำรองของเรานั้นก็น่าจะมีขนาดเล็ก หากจะให้ดี ควรเล็กพอที่จะเก็บใส่กระเป๋าเอาไว้ และสามารถนำไปใช้ในเวลากลางวันได้ด้วย ไฟทั้งสองดวงของเรา หากจะให้ดีควรจะมีสายรัด สำหรับดวงหลักก็ควรรัดติดข้อมือไว้เลย ส่วนดวงสำรองก็น่าจะมีห่วง หรือคลิปสำหรับติดไว้กับตัวเราเช่นกัน สำหรับไฟฉายที่มีอยู่สองกระบอกนั้น จุดมุ่งหมายสำหรับดวงสำรองก็คือเอาไว้ใช้ขึ้นเวลาไฟฉายดวงหลักดับนะครับ ไม่ใช่เอาไว้ดำต่อเวลาดวงหลักดับไปแล้ว เนื่องจากหากไฟฉายทั้งสองของเราดับไป การขึ้นก็จะยากลำบากกว่ามีไฟหลายเท่า รวมทั้งการให้สัญญาณกับเรือก็จะทำได้ยาก ลองนึกดูนะครับ หากเราไม่มีไฟฉายเวลาขึ้นมาที่ผิวน้ำ แล้วจำเป็นต้องขึ้นมาห่างจากเรือ ขณะที่มีกระแสน้ำ เรืออาจจะไม่เห็นเรา แล้วกระแสน้ำก็พัดพาเราห่างจากเรือไป ความรู้สึกตอนนั้นคงไม่ค่อยจะอยู่เย็นเป็นสุขเท่าไรนักนะครับ

ไฟอีกประเภทหนึ่งที่น่าใช้งาน คือไฟที่สามารถติดกับศีรษะของเรา เวลาเรามองไปทางไหน ก็จะหันไฟไปทางนั้น ทำให้มือทั้งสองของเราว่าง ไม่ต้องคอยถือไฟฉายอยู่ สิ่งที่ต้องระมัดระวังคือ ต้องไม่หันไปมองหน้าใคร เพราะแสงไฟของเราก็จะส่องเข้าหน้าเขาไปด้วย อาจทำให้ผู้นั้นมองอะไรไม่เห็นไปสักพัก นอกจากไฟฉายสำหรับส่องมองสิ่งต่างๆ แล้ว ไฟอีกชนิดหนึ่งที่น่าจะมีก็คือไฟ Marker Light สำหรับให้คนอื่นๆ มองเห็นและหาตัวเราได้ ไฟ Marker Light นี้มีทั้งแบบไฟแว๊บหรือไฟที่ติดอยู่ตลอดเวลา การใช้ไฟแบบนี้ทำให้เกิดความสะดวกและลดโอกาสในการพลัดหลงกันในที่มืดเป็นอย่างดี

นอกจากนั้น การติดเทปสะท้อนแสงต่างๆ ไว้กับตัวเราเช่นติดไว้กับ BCD ก็น่าจะดี เพราะทำให้คนอื่นเห็นเราชัดขึ้นภายใต้แสงไฟฉาย เวลาขึ้นมาบนผิวน้ำเรือก็สามารถที่จะเห็นเราได้โดยง่ายอีกด้วย สิ่งที่เราสามารถจะใช้สื่อสารกับเรือเวลาขึ้นมาสู่ผิวน้ำแล้ว อาจจะมีนกหวีดดีๆ สักตัว และก็ Safety Sausage สักอันหนึ่งก็น่าจะทำให้อุ่นใจได้มากขึ้นเยอะ เนื่องจากทะเลนั้นอาจจะเปลี่ยนแปลงได้ทุกเวลา เวลาที่เราเริ่มดำน้ำลงไปทะเลอาจเรียบดังกระจก แต่เมื่อขึ้นมาอาจจะมีคลื่นลมรุนแรงก็เป็นได้ นกหวีดจะช่วยได้มากเวลาต้องการเรียกเรือขณะที่มีเสียงอื้ออึงของคลื่นลม และ Safety Sausage ก็จะเป็นประโยชน์กว่าการโบกมือเรียกเรือในความมืดมิดอย่างแน่นอนครับ

นอกจากเรื่องไฟต่างๆ แล้ว หากใช้ Dive Computer ก็ควรเป็น Dive Computer ที่มีไฟ back light ทำให้การดำน้ำกลางคืนง่ายขึ้น เนื่องจาก Dive Computer ดำน้ำส่วนมากมักจะไม่ใช้หน้าปัดเรืองแสงแบบเกจต่างๆ บน console ของเรา ที่เอาไฟฉายส่องไปแล้วจะเรืองแสงให้เราอ่านได้โดยง่าย การส่องไฟฉายลงโดยตรงบนคอมพิวเตอร์ดำน้ำอาจจะมองเห็นได้ไม่ชัดเจน เนื่องจากการสะท้อนแสงของกระจกหน้าปัด

console ของเราก็น่าจะเก็บเอาไว้ให้แนบสนิทกับลำตัว เพื่อป้องกันการลากไปถูกสิ่งต่างๆ หรืออาจจะติดขัดกับวัตถุอื่นๆ ใต้น้ำ วิธีการที่ดีสำหรับการใช้ console เวลาดำน้ำกลางคืนก็คือ เอาเสียบไว้ด้านในของ BCD หรือเสียบไว้ใต้แถบรัดหน้าอกของ BCD เวลาจะใช้งานก็เพียงแต่ก้มลงไปมอง ดีกว่าที่จะปล่อยไว้ข้างๆ ตัว ซึ่งจะทำให้เกิดอุบัติเหตุโดยง่าย

การตรวจสอบอุปกรณ์เวลาจะไปดำน้ำกลางคืนนั้น ควรจะตรวจสอบให้ละเอียดถี่ถ้วนสักหน่อย เช่นการทำ predive safety check ก็ควรจะทำอย่างตั้งใจ รวมทั้งการคุ้นเคยกับอุปกรณ์ต่างๆ ที่จะต้องใช้ ควรลองหลับตาและถอดใส่อุปกรณ์ต่างๆ ให้ชำนาญ เช่นการใช้ low pressure inflater การหามีดดำน้ำ การหยิบ octopus ฯลฯ การฝึกแบบนี้จะเป็นประโยชน์อย่างมากเวลาที่เกิดเหตุการณ์จำเป็นขึ้น

การดำลงเวลากลางคืน

การดำลงนั้น ควรจะเป็นท่าศีรษะอยู่ด้านบนนะครับ เพื่อไม่ให้เกิดการงุนงง หลังจากดำลงไป ที่ควรจะทำเวลาดำลงอีกอย่างหนึ่ง ก็คือ ควรจะใช้สายเชือกเป็น reference จะยิ่งทำให้การดำลง ปลอดภัยยิ่งขึ้นครับ สายนี้อาจจะเป็นสายสมอ สายเชือกทุ่นที่เราทิ้งไว้ หรือเชือกทุ่นที่มีตามแหล่งดำน้ำทั้งหลายก็ได้ครับ การใช้เชือกจะช่วยในการควบคุมอัตราความเร็วของการลง ช่วยให้การปรับแรงดันในโพรงอากาศของเราง่ายยิ่งขึ้น และที่สำคัญ ทำให้ลดความวิตกกังวลขณะที่เรากำลังปรับตัวเข้ากับสิ่งแวดล้อมในความมืดครับ

เวลาที่เราดำลงไป ตั้งแต่ลงจากเรือ เราควรเปิดไฟฉายไว้ตลอดนะครับ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเวลาลงจากเรือ ควรส่องไฟลงไปข้างล่างก่อนที่จะลงจากเรือด้วย แต่เมื่อเราถึงพื้นทะเลเรียบร้อยแล้ว สิ่งที่น่าจะทำอย่างหนึ่งก็คือ ลองดับไฟฉายขณะที่เรานั่งอยู่กับที่อย่างมั่นคงแล้วดูนะครับ การดับไฟสักสองสามนาที จะทำให้ตาของเราปรับตัวเข้ากับความมืด และเราก็จะได้ทราบว่าเราสามารถมองเห็นได้มากน้อยแค่ไหนหากไม่มีไฟฉาย อาจจะช่วยได้นะครับหากเกิดเหตุการณ์ไฟฉายของเราดับหลังจากดำน้ำไปแล้ว

เวลาที่เราดำน้ำลงไปกลางคืน ต้องระมัดระวังมือและเท้าของเรามากกว่าปกติสักหน่อยนะครับ เนื่องจากอาจจะไปถูกสัตว์ทะเลมีพิษได้โดยง่าย หากเราวางมือวางเท้าของเราโดยไม่ระมัดระวัง ตัวอย่างง่ายๆ ก็เช่น หอยเม่นไงล่ะครับ บางทีมือเท้าของเราก็ไปโดนเข้าโดยง่าย โดยเฉพาะเวลากลางคืน

ขณะดำน้ำ

การนำทางใต้น้ำควรจะทำอย่างง่ายๆ เช่นเดินทางเป็นเส้นตรงไปและกลับ จะทำให้ง่ายต่อการกลับมาที่สายเชือกเมื่อเราจะขึ้นจากน้ำ และทำให้เราสามารถขึ้นมาที่ผิวน้ำใกล้ๆ กับเรือของเรา

เวลาดำน้ำกลางคืนควรตรวจสอบทิศทางเข็มทิศของเราและมาตรวัดความลึกกับมาตรวัดความดันให้บ่อยกว่าการดำน้ำตามปกติสักหน่อยนะครับ เนื่องจากในความมืดนี้เราอาจจะหลงทิศ หรือลงไปลึกเกินกว่าที่ตั้งใจไว้ได้โดยง่าย หากเราเชื่อสัญชาตญาณของเรามากอาจจะผิดพลาดได้ง่าย ควรเชื่ออุปกรณ์ของเราดีกว่าครับ การดำน้ำกลางคืน บางครั้งก็ทำให้เกิดอาการหลงทิศ Vertigo ได้ง่ายๆ เหมือนกันนะครับ หากเกิดขึ้นและเราชักงงว่าทางไหนขึ้นทางไหนลงกันแน่ ลองพ่นฟองอากาศและสังเกตดูนะครับ ฟองอากาศจะไหลขึ้นสู่ผิวน้ำเสมอ

ป้องกันการพลัดหลงกับบัดดี้

ในการดำน้ำกลางคืน เราจะรู้สึกเห็นความสำคัญของการมีบัดดี้เป็นอย่างมาก มากกว่าเวลาดำน้ำกลางวันเยอะเลยครับ งานง่ายๆ ที่สามารถทำได้เองเวลากลางวัน อาจจะกลายเป็นงานยากเวลากลางคืน การมีบัดดี้จะทำให้ทุกอย่างง่ายดายและปลอดภัยขึ้นเยอะเลยครับ

เวลาดำน้ำกับบัดดี้ เราควรระมัดระวังการส่องไฟฉายของเราไม่ให้ฉายเข้าหน้าของบัดดี้ ไม่งั้นเขาอาจจะมองเราไม่เห็น หาเราไม่เจอ ที่สำคัญคืออย่าปล่อยให้ไฟฉายของเราแกว่งไปมากับสายรัดข้อมือขณะที่เปิดไฟอยู่ บางทีทำให้เพื่อนกลุ่มอื่นๆ เวียนศีรษะไปด้วย

ก่อนจะลง เราควรทบทวนสัญญาณมือ สัญญาณไฟฉาย และตกลงกันเรื่องการสื่อสารอื่นๆ กับบัดดี้ของเราให้ดีเสียก่อนด้วยนะครับ สัญญาณไฟฉายบางที่อาจใช้แตกต่างกันไป ควรตกลงกันให้ดีก่อน เช่น OK = ส่องไฟฉายเป็นวงกลม เป็นต้นครับ เวลาเราจะเรียกบัดดี้ของเราด้วยไฟฉาย ทางที่ดีก็ควรส่องไฟไปด้านหน้าเขา ส่องที่พื้นที่เขากำลังมองอยู่ และสั่นแสงไฟไปมา ก็จะทำให้เข้าใจได้ว่ากำลังเรียกกันครับ ไม่ควรส่องไฟไปตรงๆ ที่หน้าของเขา หรือหากจะส่อง ควรส่องไปที่ฟินหรือลำตัวของบัดดี้จะดีกว่าเยอะครับ

สุดท้าย หากพลัดหลงกันไปแล้ว ก็ควรดับไฟของเราหรือปิดแสงไฟ และมองหาบัดดี้สักหนึ่งนาที ก่อนที่จะขึ้นมาพบกันบนผิวน้ำครับ การบังแสงไฟหรือปิดแสงไฟ อาจจะทำให้เรามองเห็นแสงไฟของบัดดี้เราได้ง่ายขึ้นครับ แต่หากทั้งสองคนทำพร้อมๆ กันก็คงหากันไม่พบอยู่ดี ก็ควรทำไม่นานเกินไปครับ สักหนึ่งนาที หากไม่พบก็ขึ้นดีกว่าครับ

การขึ้นสู่ผิวน้ำ

ก็ควรขึ้นช้าๆ และก็ไม่ควรเว้นการทำ Safety Stop ด้วยนะครับ ส่วนมากนักดำน้ำจะขึ้นค่อนข้างเร็ว เวลากลางคืน ความกังวล และการมองไม่เห็นอาจทำให้คุณขึ้นมาเร็วกว่าทิ่คิดไว้นะครับ

ขณะที่ขึ้น ควรถือ inflator และ console ข้างหน้าของเรา สูงกว่าศีรษะเล็กน้อย ส่องไฟหา console และฟองอากาศพร้อมๆ กัน และควรดูทั้งสองอย่างเพื่อตรวจสอบความเร็วในการขึ้นครับ การมองฟองอากาศจะทำให้สามารถประมาณความเร็วในการขึ้นได้ และแสงไฟที่ส่องขึ้นด้านบน จะทำให้เราสามารถมองเห็นสิ่งที่อยู่เหนือศีรษะเราครับ

ขึ้นมาก็ควรเหลืออากาศไว้มากกว่าดำเวลากลางวันสักหน่อยนะครับ บางทีเราอาจจะขึ้นไกลจากเรือ อาจจะมีความจำเป็นต้องใช้อากาศ ก็ควรเหลือสำรองไว้เยอะๆ หน่อยถึงจะดีครับ เมื่อขึ้นมาแล้วก็ควรให้สัญญาณกับเรือ เช่น ใช้ไฟแวบ ใช้ไฟฉายส่องบนศีรษะตัวเอง ใช้ไฟฉายส่องไปที่หัวเรือด้านล่าง หรือส่องไฟฉายเข้าใน Safety Sausage ของเรา ก็จะทำให้เรือเห็นเราได้ง่ายขึ้น

ขอให้สนุกและมีความสุขกับการดำน้ำกลางคืนครับ