โรคเบาหวานและการดำน้ำสันทนาการ

โดยทั่วไปแล้ว คนที่มีโรคประจำตัวเป็นเบาหวานทุกคน ควรได้รับการตรวจสุขภาพ ก่อนการเริ่มดำน้ำสันทนาการ

เนื่องจากคนที่เป็นเบาหวาน มีความเสี่ยงที่จะเกิดความไม่ปลอดภัยจากการดำน้ำ เช่น

มีโอกาสควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดไม่ได้ ทำให้น้ำตาลสูงหรือต่ำจนเกินไปจนเกิดภาวะ หมดสติใต้น้ำ ซึ่งเพิ่มโอกาสการเสียชีวิตใต้น้ำค่อนข้างสูง

หรือคนที่เป็นเบาหวานมาเป็นระยะเวลานาน จะมีความเสี่ยงที่จะมีปัญหาหลอดเลือด ทั้งหลอดเลือดเส้นใหญ่ ๆ ที่สมองหรือหัวใจ ก็จะเพิ่มความเสี่ยงที่จะเป็นอัมพฤกษ์ อัมพาต หรือโรคหัวใจขาดเลือดได้ หรือเส้นเลือดขนาดเล็ก ๆ เช่นที่ดวงตา ก็จะมีโอกาสที่การมองเห็นผิดปกติได้ หรือมีปัญหาที่เส้นประสาททำให้มีอาการชาบริเวณปลายมือ ปลายเท้าได้

การเป็นเบาหวาน ไม่ใช่ข้อห้ามของการดำน้ำสันทนาการ แต่ก็ไม่ใช่ว่าคนที่เป็นเบาหวานทุกคนจะสามารถดำน้ำสันทนาการได้

เราอาจจะแบ่งคนไข้เบาหวานตามการรักษาเป็น 3 ประเภทหลัก ๆ ได้แก่
1. คนไข้เบาหวาน ที่รักษาด้วยการคุมอาหารอย่างเดียว โดยไม่จำเป็นต้องใช้ยา
2. คนไข้เบาหวาน ที่รักษาด้วยการใช้ยารับประทาน แต่ไม่ต้องใช้ยาฉีด (อินซูลิน)
3. คนไข้เบาหวาน ที่รักษาด้วยยาฉีด (อินซูลิน)

แล้วใครบ้างที่จะสามารถดำน้ำได้

คำแนะนำแรก ควรจะเป็นคนที่มีอายุมากกว่า 18 ปี (อาจจะมากกว่า 16 ปีได้ ถ้าผ่านการฝึกอบรมเป็นพิเศษแล้ว)
ต้องมีการรักษาที่ดี ควบคุมโรคและระดับน้ำตาลได้ในระดับดี (ไม่ใช่บอกว่า รักษาด้วยการคุมอาหาร แต่จริงๆ น้ำตาลสูงพุ่งปรี๊ด เพราะไม่ยอมกินยา)
ควรมีการตรวจสุขภาพเป็นประจำทุกปี โดยเฉพาะอย่างยิ่งคนที่มีอายุมากกว่า 40 ปี ควรได้รับการตรวจหาความเสี่ยงในการเกิดอัมพฤกษ์ อัมพาต หรือโรคหลอดเลือดหัวใจ
ควรงดดำน้ำ หลังจากมีการเริ่มรักษา หรือการเปลี่ยนแปลงการรักษา โดยใช้ยากิน อย่างน้อย 3 เดือน และยาฉีดอินซูลิน อย่างน้อย 1 ปี
ในช่วง 1 ปีที่ผ่านมา ไม่ควรมีประวัติภาวะน้ำตาลต่ำ หรือน้ำตาลสูงผิดปกติ
ควรจะต้องรู้ตัวว่า อะไร คืออาการ หรือความเสี่ยง ของการเกิดภาวะน้ำตาลต่ำ เช่น ควรจะทานอาหารทุกมื้อ ก่อนใช้ยา ควรต้องมีเครื่องตรวจน้ำตาลปลายนิ้วของตัวเอง หรือควรต้องรู้ตัวเองว่าเมื่อไหร่จะมีโอกาสเกิดภาวะน้ำตาลต่ำ เช่น ใจสั่น เวียนหัว
ต้องมีการตรวจติดตามโดยแพทย์ที่ทำการรักษาเบาหวานเป็นประจำ ต้องมีการตรวจน้ำตาลสะสมไม่ให้เกิดค่า ไม่มีภาวะแทรกซ้อนอื่น ๆ เช่น ตาเสื่อม ไตเสื่อม ปลายนิ้วมือนิ้วเท้าชา

เป็นเบาหวาน จะดำน้ำได้อย่างไร ?

นักดำน้ำต้องผ่านการประเมินโดยแพทย์ว่าสามารถดำน้ำได้
นักดำน้ำ ควรเลือกดำน้ำในสภาวะแวดล้อมที่เหมาะสมเท่านั้น เช่น ไม่ดำหากมีกระแสน้ำแรง ไม่ดำหากอุณหภูมิน้ำต่ำเกินไป ไม่ดำในถ้ำ หรือดำแปลก ๆ
นักดำน้ำ ไม่ควรดำน้ำที่ความลึกมากกว่า 30 เมตร
นักดำน้ำ ไม่ควรดำน้ำที่ใช้ระยะเวลามากกว่า 1 ชั่วโมง
นักดำน้ำ ไม่ควรดำน้ำที่ก่อให้เกิดการต้องทำ Decompression stop
นักดำน้ำ ต้องมี buddy ที่รู้ว่านักดำน้ำป่วยเป็นอะไร และ buddy ควรจะรู้วิธีการตอบสนองในกรณีที่นักดำน้ำเกิดภาวะหมดสติ จากระดับน้ำตาลในเลือดที่ต่ำ (และ buddy เองก็ห้ามเป็นเบาหวานเหมือนกัน)
นักดำน้ำ ต้องมีการเตรียมพร้อมก่อนดำน้ำทุกครั้ง
dive lead ต้องรู้ว่านักดำน้ำป่วยเป็นโรคเบาหวาน และต้องรู้ว่าอาการผิดปกติจากภาวะน้ำตาลต่ำเป็นอย่างไร ต้องรู้ว่าจะสื่อสารกับนักดำน้ำกรณีเกิดอาการผิดปกติอย่างไร และต้องรู้วิธีการปฐมพยาบาลเบื้องต้นได้

แล้วตัวนักดำน้ำเอง ต้องเตรียมตัวอย่างไร

ต้องรู้ตัวเอง ว่าตัวเองพร้อมที่จะดำน้ำหรือไม่ (ไม่ไหว อย่าฝืน)
ก่อนดำน้ำทุกไดฟ์ ต้องมีการตรวจน้ำตาลอย่างน้อย 3 ครั้งก่อนดำคือ 60, 30 นาที และก่อนดำทันที โดยให้คงระดับน้ำตาลไว้ที่ 150-300 mg/dL
หากระดับน้ำตาล <150 หรือ >300 ให้ชะลอการดำออกไปก่อน
บนเรือ ควรเข้าถึงการรักษาได้ อย่างน้อย ต้องมีการเตรียมน้ำหวานที่สามารถหยิบดื่มได้ทันที ถ้าเป็นไปได้บนผิวน้ำควรมียา Glucagon ฉีดเตรียมไว้ (ไม่ได้หาง่ายเท่าไหร่นักในประเทศไทย)
ถ้าเมื่อไหร่ใต้น้ำรู้สึกว่าตัวเองจะมีภาวะน้ำตาลต่ำ ต้องขึ้นสู่ผิวน้ำเลยพร้อม buddy และกินน้ำหวาน และขึ้นจากน้ำโดยเร็ว
นักดำน้ำควรมีการตรวจน้ำตาลในเลือดเป็นประจำหลังดำน้ำในช่วง 12-15 ชั่วโมง เพราะหลังดำน้ำ ก็ยังมีโอกาสเกิดภาวะน้ำตาลต่ำได้
ในวันที่ดำน้ำ อย่าลืม ดื่มน้ำเยอะ ๆ
ต้องมีการบันทึก Log ทุกครั้งที่ดำน้ำ โดยเฉพาะการรักษาที่ได้อยู่ในแต่ละไดฟ์ ระดับน้ำตาลในเลือดที่เจาะ และภาวะผิดปกติ